Charakterystyka rozwoju dziecka 4- letniego

 1. Ogólna sprawność ruchowa

-Słucha, rozumie i reaguje na polecenia nauczycielek w trakcie zabaw ruchowych.

-Ustawia się w parach, kole, rzędzie, gromadce, rozsypce.

-Wspina się na drabinki oraz różne sprzęty.

-Poprawnie wykonuje podskoki, zeskoki, przeskoki.

-Zachowuje równowagę przy chodzie po ławeczce.

-Potrafi samo huśtać się na huśtawce.

-Rzuca piłką. 

2. Samodzielność

-Dziecko załatwia potrzeby fizjologiczne.

-Potrafi wytrzeć sobie nos.

-Prawidłowo posługuje się sztućcami.

-Samodzielnie myje ręce.

-Podejmuje próby zapinania guzików i zasuwania suwaków.

-Ubiera samodzielnie podstawową garderobę.

-Przekłada ubranie na prawą stronę. 

 3. Dojrzałość społeczna

-Łatwo nawiązuje kontakt z rówieśnikami.

-Szuka pomocy nauczycielki w sytuacjach konfliktowych.

-Szybko reaguje na polecenia nauczycielki.

-Przewodzi zabawie.  

-Przestrzega zawartych umów.

-Posługuje się zwrotami grzecznościowymi: proszę, dziękuję, przepraszam.

 4. Sprawność manualna

-Rysuje  prawą ręką, lewą ręką lub oburącz.

-Podejmuje próby wypełniania konturów przedmiotów na dużych obrazkach.

-Podejmuje próby cięcia papieru nożyczkami.

-Rysuje prosty dom.

-Rysuje postać człowieka.

-Drukuje kilka wielkich liter.

 5. Rozwój mowy i myślenia

-Prawidłowo wymawia wyrazy.

-Sprawne językowo, śmiało inicjuje dialog z rówieśnikami i dorosłymi.

-Potrafi uważnie słuchać opowiadań.

-Potrafi przewidzieć dalszą część opowiadania.

-Nazywa i wyróżnia z ilustracji znane przedmioty, osoby, zwierzęta, wykonywane czynności.

-Rozwiązuje proste zagadki o znanych przedmiotach, roślinach i zwierzętach.

-Potrafi ułożyć w kolejności obrazki historyjki składającej się  minimum z 2 części.

-Składa obrazki pocięte na 3-6 części.

-Odtwarza wiersze i piosenki.

 6. Czynności poznawcze

-Zna własne imię i nazwisko.

-Zna nazwę miasta, w którym mieszka

-Wyodrębnia i nazywa części ciała człowieka.

-Rozpoznaje zmiany zachodzące w przyrodzie i wiąże je z aktualną porą roku.

-Określa podstawowe zjawiska atmosferyczne i wiąże je z aktualną porą roku.

-Pamięta zbiór przedmiotów np. czterech i zauważa, którego brakuje.

-Wyróżnia części roślin– łodyga, liście, kwiat, owoc, korzeń.-Rozróżnia wszystkie kolory.

 7. Obszar edukacji matematycznej

-Posługuje się określeniami odnoszącymi się do kierunków w przestrzeni (przód  tył, góra– dół, przed siebie– za siebie, w bok).

-Posługuje się określeniami odnoszącymi się do położenia przedmiotów w przestrzeni (daleko– blisko, dalej– bliżej, wyżej– niżej) .

-Dokonuje globalnej oceny ilościowej, stosując określenia: mniej, więcej, tyle samo . 

-Stosuje określenia: cięższy, lżejszy, waży tyle samo.

-Porównuje liczebność zbiorów łącząc w pary, posługuje się określeniem para.

-Nazywa podstawowe figury geometryczne: koło, kwadrat, trójkąt.

-Klasyfikuje przedmioty wg jednej lub więcej cech (przeznaczenia, wielkości, koloru).

-Posługuje się liczebnikami 1-4.

-Posługuje się określeniami: pusty, pełny. 

Dziecko może:

 -rysować to, co mu podpowiada wyobraźnia (zwierzęta na podobieństwo ludzi, niebieską trawę, różowe niebo);

-bać się: odgłosu pracujących silników, ciemności, dzikich zwierząt, wieczornych wyjść rodziców z domu;

-przeciwstawiać się poleceniom osób dorosłych (nie skutkują nawet surowe kary);

-reagować w sposób, nad którym trudno zapanować ruchowo (bić, kopać, rzucać, niszczyć, uciekać) i emocjonalnie ( głośny śmiech na przemian z napadami złości);

-interesować się sprawami rozmnażania i ciała ( pokazywać sobie wyposażenie płciowe, doszukiwać się różnic i podobieństw, podglądać w toalecie);

-używać wulgaryzmów;

-prezentować różnego rodzaju manieryzmy (chrząknięcia, mlaskania, pokasływania, poprawianie ubrania, pociąganie się za nos, uszy, mrugać oczami, podskakiwać, pokrzykiwać).

 

CHARAKTERYSTYKA DZIECKA PIĘCIOLETNIEGO I SZEŚCIOLETNIEGO

Właściwości rozwoju dziecka 5-letniego
 

WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE
Dziecko pięcioletnie:
- jest wzrostu około 107-110 cm,
- ma niezbyt twardy kościec i stosunkowo słabe mięśnie,
- nie usiedzi długo na jednym miejscu,
- często zmienia pozycje: podpiera się, kładzie na stoliku,
- woli pracować leżąc na podłodze niż siedzieć przy stoliku,
- lubi ruch, jest aktywny,
- ma jeszcze słaby nadgarstek,
- nie potrafi jeszcze odraczać zaspakajania potrzeb biologicznych,
- czasami staje się marudny lub pobudzony z powodu zmęczenia lub głodu, ale nie potrafi jeszcze uświadomić sobie tego,
- nie uświadamia sobie, że źle, widzi lub źle słyszy.
 

Motoryka duża
- pięciolatek jest dzieckiem ruchliwym; biega, skacze, wspina się na drabinki, przeplotnie,
- huśta się na huśtawce, uczy się samodzielnego rozhuśtania się,
- ma rozwiniętą koordynację ruchów i koordynację wzrokowo-ruchową,
- zaczyna uczyć się jeździć na rowerze na dwóch kołach,
- zwinnie biega, skacze na dwóch nogach przed siebie,
- skacze na jednej nodze w miejscu,
- stoi przez około 15 sekund z zamkniętymi oczami, nieruchomo na obu nogach,
- raczej nie chwiejąc się i nie wypadając z trasy, przechodzi po wąskiej dróżce o szerokości około 25cm,
- utrzymuje równowagę przy pomocy rąk,
- robi trzy przysiady samodzielnie; podnosząc się z nich, może nieco chwiać się,
- dość szybko, bez trzymania się poręczy, wchodzi i schodzi ze schodów naprzemiennie,
- uczy się zasad, prawidłowości,
- uczy się zwracać uwagę na inne dzieci.
 

Motoryka mała
- sprawnie łączy klocki typu lego, wylepia z plasteliny,
- nawleka korale na żyłkę, przykleja naklejki, przycina nożyczkami papier, drze papier na małe kawałki i wykleja nim kontury.
Czynności grafomotoryczne
- prawidłowo trzyma ołówek,
- rysuje linie pionowe, poziome i ukośne,
- odwzorowuje koło, krzyżyk, kwadrat, odwzorowuje proste szlaczki,
- koloruje obrazki, wypełnia kolorem kontury,
- rysuje rysunek zgodny
- z podanym tematem, maluje farbami, używa pędzla i innych przyborów.
Czynności samoobsługowe
- samodzielnie rozbiera się dość płynnie;
- może mieć kłopoty z samodzielnym ubieraniem się
- je łyżką, widelcem, raczej nie posługuje się nożem, pije z kubka,
- trzyma w ręce i je kanapkę, sprząta ze stołu,
- potrafi umyć i wytrzeć ręce, buzię, myje zęby pod kontrolą.

WŁAŚCIWOŚĆI PSYCHICZNE
U dziecka pięcioletniego:
 

Uwaga
- jest mimowolna, krótkotrwała, niepodzielna,
- koncentracja uwagi jest tak silna na ważnym dla dziecka zadaniu, że nie odbiera wówczas innych bodźców.
 

Pamięć
- jest mimowolna, mechaniczna, krótkotrwała.
 

Spostrzeżenia dotykowe
charakteryzują się tym, że:
- dostarczają informacji dotyczących powierzchni rożnych rzeczy i sprzętów oraz takich zależności, jak: większe--mniejsze, dalej-bliżej, wyżej--niżej, głębiej-płyciej, ciężej-lżej.
 

Spostrzeżenia wzrokowe
przejawiają się tym, że:
- na obrazkach pięciolatek spostrzega do kilkunastu elementów,
- spostrzega w sposób na tyle analityczno-syntetyczny, że potrafi: różnicować kształty liter drukowanych, cyfr i kształty podstawowych figur geometrycznych,
- potrafi konstruować proste budowle według załączonego wzoru,
- spostrzega od 5 do około 8 różnic między podobnymi obrazkami,
- spostrzega podstawowe części człowieka.
 

Spostrzeżenia słuchowe
pięciolatka charakteryzują się tym, że:
- rozumie czytany tekst,
- lubi słuchać, kiedy mu się czyta
- w wyuczonym wierszu odtwarza rymy,
- potrafi podzielić zdanie na trzy- czterowyrazowe części,
- potrafi podzielić wyraz na dwie, trzy sylaby,
- po pewnym treningu potrafi wydzielić samogłoskę i spółgłoskę w nagłosie,
- nie wyodrębnia jeszcze głosek w wygłosie,
- potrafi tworzyć i odtwarzać proste rymy.
 

Myślenie
- pięciolatek ma duże trudności z przyswajaniem informacji dotyczących przestrzeni i czasu, ale zna i różnicuje pory roku,
- potrafi porównywać przedmioty, kształty ze względu na ich różnice lub podobieństwa,
- potrafi klasyfikować biorąc pod uwagę dwa, trzy kryteria
- myśli często w sposób skojarzeniowy,
- myślenie życzeniowe jest zwykle dla dziecka myśleniem prawdziwym,
- w myśleniu nie uwzględnia jeszcze przekształceń materiału.
 

Myślenie matematyczne
- dziecko pięcioletnie przelicza zbiór składający się z około 10 elementów,
- ostatni liczebnik odnosi do wielkości zbioru,
- potrafi na polecenie dokładać i zabierać,
- rozumie pojęcia: więcej, mniej, tyle samo,
- nie rozumie jeszcze pojęć: o tyle więcej, o tyle mniej, tyle razy mniej lub więcej.
 

Mowa
- prawidłowo wymawia głoski,
- nazywa przedmioty, czynności sytuacje, potrafi je opisać przy pomocy przymiotników,
- wypowiada się zdaniami,
- rozumie treść poleceń,
- pyta o nieznane słowa.

WŁAŚCIWOŚĆI SPOŁECZNE
Dziecko pięcioletnie:
- próbuje bawić się zgodnie z innymi, bez ciągłych konfliktów, bojek, skarg,
- rzadziej obraża się, złości, płacze,
- bawi się w grupce,
- zaczyna przejmować się uczuciami innych rówieśników: pociesza, pomaga, okazuje współczucie,
- tak jak inni dokucza i przezywa niektóre dzieci.

EMOCJE
Dziecko pięcioletnie:
- silne, gwałtowne, trudne do opanowania przez dziecko, zwykle krótkotrwałe; gdy zostawia się dziecko w spokoju, to zazwyczaj mijają szybko,
- zmienne - stosunkowo łatwo płacz przechodzi w śmiech i odwrotnie,
- spontaniczne, wyraziste, nie panuje nad ekspresją,
- zaczyna rozumieć, że rodzice przyjdą po nie do przedszkola,
- zaczyna liczyć się z rówieśnikami i chcąc się z nimi bawić, coraz rzadziej obraża się, złości, płacze,
- zaczyna przewidywać reakcje dorosłych.

 

Właściwości rozwoju dziecka 6-letniego

WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE
Dziecku sześcioletniemu:
- rosną stopy i powoli zanika płaskostopie (kości stóp wysklepiają się),
- wydłużają się i twardnieją kości kończyn, rosną zęby stałe, zmieniają się proporcje ciała,
- powoli kształtuje się większa odporność na zmęczenie związane z dłuższym przebywaniem w jednej pozycji,
- rozpoczyna się pierwszy etap kostnienia nadgarstka (część chrząstek zamienia się w kości) - ruchy dłoni stają się bardziej odporne na męczenie; drugi i ostatni etap kostnienia nadgarstka przypada na wiek około 10 lat - dziecko staje się zdolne do pisania w zeszycie w jedną linię,
- poprawia się płynność i szybkość ruchów rąk - dziecko łatwiej uczy się pisania w linijkach i łączenia liter, zaczyna także ładniej rysować, lepiej wycinać, może nauczyć się wiązania kokardki itp.
- do rozwoju kości dopasowuje się układ mięśniowy,
- mięśnie stają się silniejsze (wzrasta siła skurczu), są bardziej odporne na zmęczenie, wzrasta siła zwieraczy - dziecko nie musi już tak często załatwiać potrzeb fizjologicznych,
- rozwijają się wszystkie narządy wewnętrzne; lepiej pracuje serce, płuca (lepsze dotlenienie) i jednocześnie rośnie potrzeba ruchu, zwiększa się pojemność żołądka (zmniejsza się częstotliwość przyjmowanie pokarmów, a zwiększa się objętość przyswajanej jednorazowo porcji),
- dzieci stają się bardziej odporne na choroby.
Zmiany związane z płcią
- następuje początek kształtowania się trzeciorzędnych cech płciowych, u chłopców powoli rozwija się pas barkowy, u dziewcząt pas miednicowy, u chłopców bardziej niż u dziewcząt grubieją kości długie; do tych zmian dopasowuje się układ mięśniowy,
- pojawia się głód ruchu, ogromna potrzeba biegania, skakania, siłowania,
- dziewczynki preferują aktywność ruchową wymagającą większej precyzji,
- kościec ( także kości i mięśnie dłoni) kształtuje się około 1,5 do 2 lat, dłużej u chłopców niż u dziewcząt, w związku z tym dziewczynki bardziej niż chłopcy lubią rysować, wycinać, malować,
- u dziewczynek powoli zaczyna powstawać podściółka tłuszczowa.
Zmiany w układzie nerwowym
- są istotne i decydują o różnicach między dziećmi młodszymi a starszymi,
- wydłużają się wypustki komórek nerwowych, dojrzewają drogi nerwowe, dzięki czemu poprawia się szybkość i dokładność przewodzenia impulsów, wzrasta ilość połączeń nerwowych, poprawia się koordynacja ruchów,
- dojrzewają receptory zmysłów, pojawia się ostrość wzroku, wrażliwość na barwy, polepsza się zdolność odbioru bodźców słuchowych
- dzieci odbierają dokładniejsze informacje z otoczenia, dojrzewają okolice ruchowe kory mózgowej, polepsza się koordynacja i płynność (również ręki).

 

WŁAŚCIWOŚĆI PSYCHICZNE
Dziecko sześcioletnie:
 

Uwaga jest jeszcze
- mimowolna, tzn. bodźce z otoczenia odwracają uwagę od tego, co dzieje się na zajęciach; czas uwagi jest ciągle jeszcze krotki (ok. 15 min.),
- dziecko nie potrafi skupić się na wykonaniu kilku czynności jednocześnie,
- dość silna koncentracja uwagi szybko wywołuje zmęczenie.
 

Przeważa wciąż pamięć
- mechaniczna, dlatego nowe treści powinny być często powtarzane i utrwalane z wykorzystaniem wielu zmysłów.
 

Ruch
- sześciolatek ma jeszcze słaby kościec i słabe mięśnie, musi często zmieniać pozycje.
 

Myślenie
- większość dzieci nie ma jeszcze ukształtowanej odwracalności myślenia, nie potrafi odwrócić procesu przekształceń,
- nie ma jeszcze ukształtowanych pojęć czasowych.
 

Pisanie
- dzieci mają wciąż silne napięcie mięśniowe rąk, palców, nadgarstka, przedramienia, barków,
- ruchy rąk u większości dzieci nie są jeszcze płynne,
- występuje geometryzacja i brak precyzji.
 

Stosunki przestrzenne
- dzieci mają jeszcze kłopot z oceną stosunków przestrzennych, np.: prawo, lewo, obok, za,
- wymagają wielu ćwiczeń typu zabawowego, które ułatwią późniejsze spostrzeganie.
 

Słuchanie
- dzieci zdolne są do podziału zdania na wyrazy, do analizy, syntezy sylabowej wyrazu, do wysłuchania głosek w nagłosie.
 

Spostrzeżenia zmysłowe i wyobrażenia
- dominuje myślenie przedoperacyjne, konkretno-wyobrażeniowe.

 

WŁAŚCIWOŚĆI SPOŁECZNE
U sześciolatków:
- powoli wzrasta antagonizm pomiędzy chłopcami a dziewczynkami; poczucie my chłopaki, my dziewczyny ułatwia integrację dzieci określonej płci, akceptację własnej płci i stopniowe uczenie się męskich i kobiecych ról społecznych,
- chłopcom mniej sprawnym dokucza się.

EMOCJE
Dziecko sześcioletnie:
- ma mniej dojrzały układ nerwowy niż siedmiolatek i z tego powodu silniej reaguje emocjonalnie,
- wszystkie emocje, te pozytywne, a tym bardziej negatywne oraz duża liczba różnorodnych bodźców, stanowią dla organizmu ogromny wydatek energetyczny,
- rozregulowuje się jego funkcjonowanie (staje się płaczliwe, drażliwe, nieznośne, agresywne itp.) - można pomoc mu, dostarczając mu owoców, kawałka czekolady, kanapkę itp. (glukoza i magnez) oraz stwarzając sytuacje ułatwiające wyciszenie się - elementy relaksacji.
- dojrzewają struktury kory mózgowej odpowiedzialne za czynności typowo szkolne,
- poprawia się wzrokowe i słuchowe spostrzeganie analityczno-syntetyczne,
- dojrzewają te struktury kory mózgowej, które odpowiedzialne są za procesy myślowe; obserwuje się początki myślenia konkretno-wyobrażeniowego, operacyjnego na konkretach,
- dojrzewa cały układ nerwowy w tym kora mózgowa, dzięki czemu poprawia się zdolność do skupiania uwagi (początki uwagi dowolnej) i poprawia się zdolność zapamiętywania; lepsza jest pamięć trwała, sprawniej przebiegają procesy pobudzania i hamowania.

 

Ćwiczenia do wspomagania poszczególnych sfer rozwojowych

 

Sfera rozwoju fizycznego

 

1.      Sprawność ruchowa:

Podskoki obunóż i na jednej nodze, przysiady, przejścia po równoważni poziomej, stanie na jednej nodze z otwartymi i zamkniętymi oczami, bieg, rzuty i chwyty piłki, skoki przez skakankę.

Rozwijać ogólną sprawność fizyczną, przede wszystkim ćwiczenia równoważne, skoki przez skakankę

 

2.      Sprawność rąk:

Budowanie z klocków, rysowanie, kolorowanie, lepienie np. z plasteliny, malowanie farbami, wydzieranie, wycinanie po liniach i samodzielnie rożne kształty.

 

 

 Sfera rozwoju umysłowego

 

1.      Spostrzeganie wzrokowe:

       (1)Układanie obrazków wg. wzoru i bez wzoru, (2)układanie  puzzli, (3)porównywanie obrazków różniących się drobnymi szczegółami, (4)dostrzeganie brakujących elementów np. na obrazku lub budowli z klocków, (5)wyszukiwanie na obrazku opisywanych słownie przedmiotów, (6)odwzorowywanie kształtów na wykropkowanych polach, odwzorowywanie rysunków (7)dobieranie par jednakowych obrazków,(8)dobieranie par jednakowych figur geometrycznych, (9)układanie obrazków wg instrukcji słownej.

 

2. Koordynacja wzrokowo-ruchowa (przygotowanie do pisania)

Ćwiczenia rozwijające motorykę rąk /ćwiczenia rozmachowe/, krążenia rąk, rozluźnianie mięśni ramienia, przedramienia: (1) zamalowywanie farbami dużych płaszczyzn, (2) zamalowywanie dużych przestrzeni w określonych konturach, (3) pogrubianie konturów, (4) malowanie dużych form kolistych, (5) malowanie dużych form falistych i szlaków.

Ćwiczenia manualne /usprawniające małe ruchy ręki, dłoni, nadgarstka/: (1) układanki płaskie /na wzorze, wg wzoru i bez wzoru/, (2) wycinanie z papieru z uwzględnieniem stopnia trudności /cięcie po linii prostej, falistej, wycinanie form geometrycznych i konturów rysunków/, (3) wydzieranki, (4) naklejanki, (5) origami, (6) ćwiczenie ruchów palców /np. naśladowanie gry na pianinie, pisania na maszynie, stukanie palcami rytmów, granie na różnych instrumentach muzycznych, strząsanie palców, malowanie palcami/.

Ćwiczenia grafomotoryczne/uczące regulowania napięcia mięśniowego oraz płynności ruchów/: (1) pogrubianie konturów, (2) rysowanie wzorów po śladzie kropkowym i kreskowym, (3) rysowanie za pomocą szablonów, (4) kopiowanie rysunków przez kalkę techniczną, (5) zamalowywanie kredkami małych przestrzeni, (6) kreskowanie, (7) rysowanie szlaczków literopodobnych w liniaturze, wypracowanie prawidłowej postawy podczas pisania i prawidłowego ułożenia ręki na narzędziu pisarskim.

 

3.Spostrzeganie słuchowe:

Ćwiczenia słuchu fonematycznego oraz analizy i syntezy słuchowej: (1) podział wyrazów na sylaby, (2) liczenie sylab w wyrazach, (3) porównywanie liczby sylab w wyrazach, (4) tworzenie wyrazów rozpoczynających się od tej samej sylaby, (5) synteza (łączenie) sylab podanych ze słuchu, (6) rozpoznawanie pierwszej głoski w wyrazie, (7) dobieranie par obrazków wg pierwszej głoski, (8) rozpoznawanie określonej głoski na początku wyrazu.(9)określanie liczby wypowiadanych zdań, (10) określanie liczby wypowiadanych słów w zdaniu, (11) podział wyrazu na poszczególne głoski, (12) rozpoznawanie ostatniej głoski w wyrazie

 

4.Słownictwo i poprawność językowa:

Ćwiczenia słownikowe :(1) dostarczanie pewnego zasobu słów poprzez czytanie i opowiadanie bajek, rozmowy na interesujące dziecko tematy, wyjaśnianie niezrozumiałych dla niego słów.(2)rozszerzanie zasobu słownictwa przez tworzenie nowych wyrazów od wyrazów znanych.(3) wdrażanie dzieci do poprawnej wymowy i budowania zdań poprzez opowiadanie obrazków, historyjek obrazkowych, (4) odpowiadanie na pytania pełnymi zdaniami Wskazana konsultacja logopedyczna

 

5. Wiadomości ogólne:

Zdobywanie wiadomości dotyczących:

Własnego adresu,  pracy rodziców, nazwy państwa w którym mieszka, wyglądu  godła i flagi narodowej, znajomości nazwy stolicy Polski i najdłuższej rzeki w Polsce, środowiska przyrodniczego, podstawowych zasadach ruchu drogowego, orientacji w schemacie własnego ciała, prawidłowego wskazywania strony lewej i prawej własnego ciała

 

6. Wiadomości i pojęcia matematyczne:

(1)rozpoznawanie kierunków na prawo, na lewo , (2)znajomość nazw kolejnych dni tygodnia (3) znajomość nazw kolejnych miesięcy, (4) znajomość nazw por roku (5) rozumienie znaczenia terminów: nad, pod, na, po prawej stronie, po lewej stronie, obok, (6)poprawne przeliczanie na konkretach do 10, (7)umiejętność  dodawania na konkretach w zakresie10, (8) umiejętność odejmować na konkretach w zakresie10

 

7. Pamięć słuchowa, wzrokowa i słuchowa:

ćwiczenie pamięci słuchowej: (1)powtarzanie zdań, krótkich rymowanek, wierszyków, piosenek, (2) powtarzanie w tej samej kolejności sekwencji3,4,5lub6 słów nie mających ze sobą logicznego powiązania np. koń marchewka, klocek, fotel, łyżka, (3) odtwarzanie wystukanych rytmów, (4) rozpoznawanie odgłosów np. zwierząt, urządzeń, przedmiotów lub wykonywanych czynności np., przedzieranie papieru, stukanie młotka, zgniatanie gazety,

ćwiczenia pamięci wzrokowej: (1) zapamiętywanie jak największej liczby elementów na obrazku i wyliczanie ich gdy obrazek jest zasłonięty, (2) zabawa w odnalezienie dwóch takich samych obrazków, które są odwrócone „memory’ (zapamiętywanie położenia poszczególnych obrazków), (3) zapamiętanie kolejności ułożonych obrazów, (4) odgadywanie co uniknęło, zmieniło położenie lub się zmieniło

Ćwiczenia pamięci ruchowej: (1) powtarzanie bezbłędnie szeregi ruchów np. podskok, klaśnięcie, obrót itp. Należy zwiększać liczbę ruchów

 8. Uwaga

(1) wydawać zrozumiałe dla dziecka polecenia, (2) zmobilizować do skupienia się na wykonywanym zadaniu, (3)zachęcić do wykonania pracy lub zadania do końca. (4)Zachęcać i mobilizować do dłuższego wysiłku, skupienia się na zadaniu  i koncentracji uwagi

 

Sfera rozwoju społecznego

1.Stosunek do norm: (1) kontrolować zachowania dziecka , konsekwentnie przestrzegać ustalonych norm i zasad w stosunku do dziecka, egzekwować je od niego.

(2)należy być konsekwentnym w działaniu i zachowaniu obojga rodziców w stosunku do dziecka, (3)wzmacniać poczucie własnej wartości, stwarzać sytuacje do rozmów z dorosłymi i ośmielać w kontaktach z nimi

(3) rozmawiać z dzieckiem na temat jego uczuć i wyjaśniać następstwa dobrego lub złego zachowania, (4) dostrzegać i chwalić pozytywne zachowania,  zachęcać do zabawy i współpracy z rówieśnikami 

(5) zachęcać do samodzielności i niezależności w prostych czynnościach i zadaniach (6) uczyć panowania nad negatywnymi emocjami, (7)wzmacniać poczucie własnej wartości i pewności siebie